طراحی اصولی چیدمان فروشگاه
مقاله‌ای که می‌خوانید نتیجه تحقیق و بازدید بیش از ده ها فروشگاه از شهرهای ایران و کشورهای امارات، ترکیه و روسیه می‌باشد.
همان‌طور که در کتاب جادوی مغازه‌های پرفروش به آن اشاره داشتیم، چیدمان کلیدی است برای متقاعدسازی مشتری که زمان بیشتری را در فروشگاه شما سپری کنند و میزان فروش را افزایش دهند. به عبارتی همان‌طور که یک ویترین همانند فرش قرمز دست رهگذران را می‌گیرد و آن‌ها را وارد فروشگاه می‌کند، یک چیدمان اصولی نیز باید از رجوع کنندگان مشتریان واقعی بسازد.
در ادامه به تکنیک‌هایی خواهیم پرداخت که با رعایت آن‌ها در چیدمان فروشگاه خود خواهید توانست سهم فروش بیشتری را به خود اختصاص دهید.
-
طراحی زمین فروشگاه
فروشگاه شما یک مربع و یا مستطیلی است که با متراژ بهینه، خوش‌ساخت و خالی از هر نقطه کور پذیرای مشتریان واقعی است و یا مغازه کوچکی مثلثی با چند ستون و شکستگی‌هایی محصولات خود را در معرض دید مشتریان قرار داده است. بااین‌حال هر زمین فروشگاهی معایب و مزایایی دارند که چیدمان مزایا را پررنگ و معایب را از نگاه‌ها مخفی خواهد ساخت.
سه پارامتر کلیدی که در طراحی زمین فروشگاه باید در نظر گرفته شود عبارت‌اند از:
- متراژ فروشگاه
- نوع کالا و تنوع آن
- نوع مشتری
هر مغازه نسبت به متراژ و نوع اجناسی که ارائه می‌دهد از الگوی چیدمان متفاوتی استفاده می‌کند. مغازه‌های که اجناس برند ارائه می‌دهند معمولاً فاصله بیشتری را بین محصولات قرار می‌دهند این در حالی است که کالاهایی متنوع و باقیمت مناسب معمولاً بافاصله کمتری در کنار هم قرار می‌گیرند. از طرفی نوع مشتری نیز تأثیر مستقیمی در انتخاب الگوی چیدمان خواهد گذاشت.
تصور کنید مغازه شما در منطقه صنعتی و یا در بین چندین اداره و شرکت قرارگرفته است در این حالت معمولاً رجوع کنندگان باعجله وارد فروشگاه می‌شوند و انتظار دارند در سریع‌ترین زمان به نیاز آن‌ها پاسخ داده شود.
در حالت کلی مشتریان به پنج دسته عجول، کنجکاو، منطقی، هیجانی و اشتباهی تقسیم می‌شوند؛ که میزان آن‌ها، اولویت الگوی چیدمان را شکل می‌دهند.
با توجه به سه عامل اشاره‌شده در چیدمان مغازه می‌توان از رایج‌ترین الگوهای چیدمان در فروشگاه خود استفاده نمود.
الگوی چیدمان مستقیم
الگوی چیدمان مستقیم یکی از کم‌هزینه‌ترین نوع چیدمان است که در آن قفسه‌ها به‌صورت خطوط مستقیم قرار داده می‌شود به‌گونه‌ای که افراد در هنگام وارد شدن، دید کاملی بر نمای قفسه‌ها دارند، معمولاً این الگوی چیدمان به دلیل جریان منظمی که در ترافیک افراد ایجاد می‌کند، گزینه مناسبی برای سوپرمارکت‌ها و خرده‌فروش‌ها محسوب می‌شود.
این چیدمان ویژه مکان‌های با متراژ بزرگ و کالاهای متنوع است و از طرفی مشتریان عجول و کنجکاو را به خود جذب می‌کند.
الگوی چیدمان حلقه
این چیدمان که به‌نوعی شبیه به پیست اتومبیل‌رانی است، مشتری از یک سمت وارد و پس از گذراندن مسیر تعیین‌شده به نقطه ورود بازمی‌گردد. این چیدمان کمترین نقاط کور را به خود اختصاص می‌دهد و به‌نوعی مشتری را در یک عمل انجام‌شده قرار می‌دهد. تا محصولی از نگاه آن پوشیده نماند.
این چیدمان ویژه مغازه‌هایی با متراژ نسبت کوچک، کالاهایی محدودتر و البته مشتریان باحوصله می‌باشد.
الگوی چیدمان توری
این الگوی چیدمان زمانی بکار گرفته می‌شود که قصد دارید از حداکثر فضای خود بیشترین استفاده را ببرید و کالاهای متنوع خود را به بهترین شکل در مقابل دید مشتریان قرار دهید. در این حالت با قرار دادن قفسه‌ها به شکل موازی، راهروهای طویلی ایجاد می‌کنید و طیف بیشتر محصولات را در معرض نمایش قرار می‌دهید.
این نوع چیدمان قدیمی و محبوب بیشتر در هایپرمارکت ها که فضای بزرگ و محصولات بسیاری دارند مورداستفاده قرار می‌گیرد و مسلماً مشتریانی که به این فروشگاه رجوع می‌کنند زمان بیشتری را برای خرید و لذت بردن اختصاص داده‌اند.
حالت دیگر الگوی توری به‌صورت مورب می‌باشد که نمای بیشتری از قفسه را با مخاطب به اشتراک می‌گذارد. این نوع چیدمان برای محصولات آرایشی و سایر کالاهای که نیاز به نمایش بیشتری دارند استفاده می‌شود.
الگوی چیدمان آزاد
این الگو دست شما را در طراحی باز می‌گذارد و بدون هیچ‌گونه استاندارد و محدودیتی می‌تواند تنها از خلاقیت خود استفاده کنید. در این چیدمان مشتریان آزادانه به هر قسمت حرکت می‌کنند و هیچ‌گونه کنترلی بر ترافیک آن‌ها وجود ندارد.
محصولات برند و از طرفی متراژ محدود فروشگاه و شکستگی و ستون‌های اضافی همگی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا از این نوع چیدمان استفاده کنید.
-
مسیر پیش‌فرض ایجاد کنید!
فرض می‌کنیم ویترین شما به‌درستی وظایف خود را انجام می‌دهد و رهگذران زیادی را به داخل فروشگاه هدایت کرده است. ازاین‌پس یک چیدمان اصولی می‌بایست به آن‌ها مسیر دهد اینکه ابتدا به کدام قسمت حرکت کنند و چه محصولاتی در مقابل دید آن‌ها قرار گیرد. دراین‌باره قوانینی وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید زمان بیشتری از مشتریان بگیرید و آن‌ها را متقاعد سازید تا خرید بیشتری انجام دهند.
قانون عکس عقربه ساعت
چیدمان مغازه شما باید به شکلی طراحی شود تا رهگذران پس از ورود به سمت راست هدایت شوند و برعکس عقربه ساعت در آن مکان حرکت کنند. قانون عکس عقربه ساعت همخوانی مستقیمی با نحوه رانندگی هر کشور دارد. در کشور ایران، آمریکا و دیگر کشورهایی که فرمان اتومبیل در سمت چپ قرارگرفته است و قوانین رانندگی حکم می‌کند که به سمت راست حرکت کنند، باعث شده است افراد به‌محض وارد شدن به فروشگاه نیز تمایل داشته باشند به سمت راست حرکت کنند.
بنابراین اگر دوست دارید مشتریان با همان سرعت طبیعی خود در مغازه شما به گشت گذار بپردازند سعی کنید تمامی موانع را از سمت راست مغازه خود بردارید. معمولاً میز حسابداری در بیشتر فروشگاه‌های ایرانی در قسمت راست فروشگاه قرار می‌گیرد، بنابراین صندوق حسابداری خود را به سمت چپ مغازه انتقال دهید و هرگونه مانع را حذف کنید.
صندوق حسابداری
صندوق حسابداری مکانی است که مشتریان در صورت خرید به‌طور حتم باید سری به آن بزنند از این خاطر می‌توانید از صندوق حسابداری به‌عنوان یک امتیاز استفاده کنید و آن را در قسمتی قرار دهید تا شانس دیده شدن سایر محصولات افزایش یابد.
اگر از سیستم امنیتی خوبی برخوردارید، صندوق حسابداری را به انتهای فروشگاه انتقال دهید تا قبل از رسیدن به آن، سایر محصولات در مسیر آن نیز دیده شود؛ اما اگر شما تک فروشنده مغازه خود هستید و خبری از سیستم امنیتی نیست ترجیحاً صندوق را سمت چپ درب اصلی قرار دهید.
دیوار قدرت
چشم انسان‌ها به‌صورت غریزی قبل از اینکه مغز فرمان دهد به سمت راست هدایت می‌شود از این خاطر محصولاتی که در سمت راست مغازه قرارگرفته است در ابتدا نظر آن‌ها را جذب خواهد کرد.
دیوار سمت راست فروشگاه شما که به دیوار قدرت معروف است بهترین مکان برای قرارگیری بهترین محصولات شما تلقی می‌شود؛ بنابراین سعی کنید از این دیوار برای جذب مشتری، بیشترین بهره را ببرید.
-
فاصله‌ها
فضایی که بین قفسه‌ها و رگال‌های خود قرار می‌دهید تأثیر مستقیمی بر میزان فروش شما خواهد داشت. فضای مناسب بین قفسه‌ها تقریباً برابر 110 سانتی‌متر می‌باشد و در فروشگاه‌های بزرگ که از قفسه‌های بلند و با حجم محصول بالایی چیدمان شده است تا 200 سانتی‌متر قرار داده می‌شود. از این فاصله به‌عنوان امنیت حریم یاد می‌شود و حس امنیت را در افراد و مخصوصاً خانم‌ها شکل می‌دهد.
معادله دومی که می‌بایست در فاصله‌ها به آن اشاره نمود، فاصله محصولات نسبت به یکدیگر است. در برخی از مغازه‌ها از قفسه‌های بلند با چیدمان محصولات نزدیک به یکدیگر استفاده می‌شود این در حالی است که برخی دیگر فروشگاه‌ها فاصله‌ی بیشتری را در بین محصولات قرار می‌دهند.
آنچه از نتیجه تحقیقات به‌دست‌آمده است به این موضوع اشاره دارد که هرچه محصولات در یک مترمکعب بیشتر باشد میزان فروش به نسبت افزایش می‌یابد. اگرچه این امر باعث غرق‌شدگی مشتریان در محصولات می‌شود و حس ناخوشایندی را ایجاد خواهد کرد؛ اما نتیجه به فروش بیشتر ختم می‌شود.
بااین‌حال اگر محصولات برند ارائه می‌دهید فاصله قفسه‌ها و محصولات راکمی بیشتر قرار دهید، این‌گونه ارزش محصولات در نگاه مشتری افزایش می‌یابند.
-
استفاده بهینه از سرعت‌گیرها
چیدمان استاندارد می‌بایست رجوع کنندگان را متقاعد به خرید محصولاتی کنند که در لیست خرید آن‌ها قرار ندارند. مشتری برای خرید محصولات نیاز خود وارد فروشگاه می‌شود و طراحی چیدمان، محصولاتی خاصی را در مقابل دید آن‌ها قرار می‌دهد که در آن لحظه قصد خرید آن را نداشته‌اند.
یکی از بهترین مکان‌هایی که مشتریان زمان کافی برای دیدن این نوع محصولات دارند، فضای جلوی صندوق حسابداری است. شما می‌توانید محصولات کوچک و باقیمت مناسب را در این مکان‌ها قرار دهید تا بهترین استفاده را از زمان آزاد مشتری برده باشید. همچنین مکان هایی که برای تست محصول استفاده می شود، شانس فروش محصولات مکمل به شدت افزایش می یابد.
رستوران‌های زنجیره‌ای مک‌دونالد معتقدند از لحظه سفارش مشتری تا زمانی که غذای آن‌ها حاضر می‌شود که معمولاً 70 ثانیه طول می‌کشد، مشتریان به تابلو منوی دیواری خیره می‌شوند و غذایی را برای بازدید مجدد از آن رستوران به ذهن خود می‌سپارند؛ بنابراین جاهایی را که احساس می‌کنید مشتریان از دید بیشتری برخوردارند را با محصولات مکمل و یا محصولاتی که شانس خرید بیشتری دارند، چیدمان کنید.
مکان‌هایی همچون اتاق تعویض لباس، میز حسابداری، صندلی‌های داخلی، غرفه نوشیدنی گرم، میز خدمات پس از فروش و یا حتی سرعت‌گیرهایی که خود در فروشگاه ایجاد نموده‌اید.
-
آهنرباهای جذب
شما می‌توانید با ایجاد سرعت‌گیرهای ساختگی، توجه مشتریان را به سمت قسمتی از فروشگاه خود جذب کنید. این سرعت‌گیرها که همانند آهنربا عمل می‌کنند، توجه مشتری را به خود جلب و باعث توقف کوتاه‌مدت آن‌ها می‌شوند. گاهی یک دست‌نوشته و گاهی یک ویترین هرمی می‌تواند در این زمینه نقش‌آفرینی کند.
اگر از استند های هرمی در چیدمان خود استفاده می‌کنید تنها به یک یا دو محصول اکتفا کنید و با تکرار آن‌ها هرم خود را کامل کنید. استفاده از تنوع رنگی زیاد باعث سردرگمی مشتری خواهد شد.
ویترین‌های داخلی بهترین ابزار برای فروش محصولاتی که تاریخ انقضای نزدیکی دارند و یا کمترین فروش را به خود اختصاص داده‌اند، می‌باشد.
نقاط کانونی از دیگر تکنیک‌هایی است که باعث جلب‌توجه مشتریان می‌شود. کافی است در قسمتی از فروشگاه که قصد ایجاد ترافیک بیشتری دارید از یک اشیاء غیر مرتبط و جذاب استفاده کنید تا محصولات اطراف آن نیز به‌واسطه آن اشیاء دیده شوند.
از نقاط کانونی می‌توانید علاوه بر محیط داخلی فروشگاه در طراحی ویترین خود نیز استفاده کنید.
چیدمان مغازه استاندارد و دیگر هیچ
یک چیدمان استاندارد سه هدف اصلی را دنبال می‌کند. در ابتدا به مشتری این نوید را می‌دهد که این مکان دقیقاً همان مکانی است که به دنبال آن می‌گشتید و این‌گونه زمان بیشتری را از آن‌ها می‌گیرد. در مرحله دوم محصولاتی را بیشتر در دیدرس آن‌ها قرار می‌دهد که حاشیه سود بیشتری را برای مغازه‌دار شامل می‌شود.
و در مرحله سوم با قرارگیری محصولات مکمل در کنار یکدیگر و دسترسی به محصولات خاص و غیرضروری مشتری را متقاعد می‌سازد تا با کیسه‌های خرید بیشتر فروشگاه را ترک کند.
اگر چیدمان فروشگاه شما این سه هدف را دنبال می‌کند به شما تبریک می‌گویم. شما از یک چیدمان استاندارد استفاده می‌کنید در غیر این صورت تنها قرق در زیباسازی فروشگاه خود شده‌اید و سودآوری را اولویت بعدی خود قرار داده‌اید.